Cukrzyca ciążowa
Kluczowe Zasady Żywienia dla Zdrowia Matki i Dziecka
Home >Cukrzyca
Cukrzyca to zaburzenie tolerancji węglowodanów po raz pierwszy rozpoznawane lub pojawiające się w przebiegu ciąży i jest najczęstszym powikłaniem metabolicznym ciąży. Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne w zaleceniach klinicznych z 2022 roku definiuje cukrzycę ciążową jako cukrzycę rozpoznaną w drugim lub trzecim trymestrze ciąży, która nie była wyraźnie jawną cukrzycą przed ciążą.
Jeśli podczas doustnego testu obciążenia glukozą, wykonywanego między 24 a 28 tygodniem ciąży została u Ciebie rozpoznana cukrzyca to ważnym elementem leczenia jest modyfikacja stylu życia, obejmująca odpowiednią terapię żywieniową oraz umiarkowany wysiłek fizyczny. W przypadku bardzo wysokich wartości glikemii niezbędne jest leczenie farmakologiczne, skupiające się na insulinoterapii.
W cukrzycy ciążowej najlepiej spożywać 5-6 posiłków dziennie, które powinny być równomiernie rozłożone w ciągu dnia i podzielone na 3 główne – śniadanie, obiad i kolację oraz 3 dodatkowe o mniejszej kaloryczności – II śniadanie, podwieczorek i posiłek przed snem. Przerwy pomiędzy posiłkami nie powinny przekraczać 3 godzin. Taka ilość i rozkład posiłków pozwala na redukcję dużych dawek węglowodanów w posiłkach, lepszą kontrolę metaboliczną cukrzycy oraz zapewnia stabilny dopływ składników odżywczych do płodu. W przypadku dużej insulinoporności i wynikającej z niej wysokiej glikemii w godzinach porannych możliwe jest zmniejszenie ilości energii przypadającej na śniadanie nawet do 10-15%. Należy wtedy zwiększyć udział energii w II śniadaniu lub podwieczorku.
W odróżnieniu od ogólnych zaleceń żywieniowych w cukrzycy, u kobiety ciężarnej szczególnie istotny jest posiłek przed snem około 22.00 -22.30, którego celem jest zabezpieczenie przed hipoglikemią nocną i głodową ketogenezą. Powinien składać się z około 25 gramów węglowodanów złożonych lub produktów zawierających skrobię oporną. Warto wybrać wtedy kanapkę z pieczywa pełnoziarnistego z wędliną i warzywami.
Komponowane posiłki powinny bazować na węglowodanach złożonych o niskim indeksie glikemicznym, z dużą zawartością błonnika (25-40 g/dobę). Owoce i węglowodany proste powinny wchodzić w skład głównych posiłków. Z produktów spożywczych poleca się: pieczywo żytnie razowe, pełnoziarniste, ryż dziki, brązowy lub paraboliczny, kaszę gryczaną niepaloną, pęczak, bulgur, nasiona roślin strączkowych, płatki zbożowe pełnoziarniste nieprzetworzone (owsiane zwykłe) itp. Należy ograniczyć w diecie węglowodany proste oraz o wysokim IG, czyli: napoje słodzone (kawa, słodka herbata, soki, kompoty, wody smakowe), słodycze, ciasta, cukierki, czekolady, wyroby mączne z mąki pszennej i kasz drobnoziarnistych (kluski, kopytka, knedle, pyzy), przetworzone płatki zbożowe (typu błyskawiczne) itp. Produkty te przyczyniają się do wahań stężenia glukozy we krwi.
Zaleca się pełnowartościowe białko, pochodzące głównie z chudych gatunków mięs i ryb, jaj, produktów mlecznych, nasion roślin strączkowych oraz zbóż. W celu spowolnienia wzrostów glikemii poposiłkowych wskazana jest podaż białka do każdego posiłku.
W grupie polecanych tłuszczów zalicza się: oliwę z oliwek, olej rzepakowy niskoerukowy, lniany, sojowy, orzechy, nasiona, siemię lniane, awokado, a w szczególności ryby. Istotne znaczenie dla prawidłowego rozwoju płodu ma odpowiednia podaż kwasów tłuszczowych omega-3, która może zostać zaopatrzona przez spożycie około 350 g ryb tygodniowo
Stosowanie sztucznych substancji słodzących w cukrzycy ciążowej jest dozwolone, z wyjątkiem sacharyny. Badania wykazały, że sacharyna przechodzi przez łożysko i jej wpływ na płód nie jest do końca poznany, stąd nie powinna być stosowana w ciąży. Do pieczenia lub gotowana może być stosowana niskokaloryczna naturalna substancja słodząca – stewia, która jest odporna na wysoką temperaturę do 200stC.
Podsumowując, modyfikacja stylu życia w cukrzycy ciążowej stanowi podstawę właściwego leczenia. Pamiętaj, że dbanie o właściwe nawyki żywieniowe jest istotne zarówno dla Twojego zdrowia jak i rozwijającego się płodu.
Piśmiennictwo:
1. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. Diabetol Prakt 2022, 4(1).
2. Wender-Ożegowska E., Bomba-Opoń D., Brązert J i wsp. Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego postępowania u kobiet z cukrzycą, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017, 2 (5): 215–229.
3. American Diabetes Association Professional Practice Committee. 2. Classification and Diagnosis of Diabetes: Standards of Medical Care in Diabetes—2022. Diabetes Care 2022, 45 (Suppl. 1): 17–38.
4. Rasmussen L., Poulsen CW., Kampmann U i wsp. Diet and healthy lifestyle in the management of gestational diabetes mellitus. Nutrients 2020, 12:3050
5. Filardi T., Panimolle F., Crescioli C. i wsp. Gestational diabetes mellitus: the impact of carbohydrate quality in diet. Nutrients. 2019, 11(7):1549.
6. Nesti L, Mengozzi A, Tricò D. Impact of Nutrient Type and Sequence on Glucose Tolerance: Physiological Insights and Therapeutic Implications. Front Endocrinol (Lausanne). 2019; 10(3): 144
7. Stróżyk S., Zawada A. Żywienie w cukrzycy. W: Dietetyka kliniczna, red. Grzymisławski M., PZWL, Warszawa 2019, 267-338.
